Đề tài NCKH Bs Xin 2010

ĐÁNH GIÁ VAI TRÒ SIÊU ÂM QUA CÁC ĐỢT KHÁM QUẢN LÝ SỨC KHỎE TẠI BỆNH VIỆN SÔNG CẦU QUA 2 NĂM 2009 – 2010

 Thực hiện: BS. Nguyễn Văn Xin

Khoa Cận lâm sàng – BVĐK Sông Cầu

 I. ĐẶT VẤN ĐỀ: 
Trong vài năm gần đây, siêu âm được đưa vào chương trình khám sức khỏe định kỳ tại một số cơ quan cũng như trong khám quản lý sức khỏe cán bộ trung cao ở thị xã Sông Cầu nhằm giúp phát hiện sớm một số loại bệnh cho cán bộ và người lao động bình thường.

II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:

1. Đối tượng nghiên cứu:

- Tất cả các cán bộ trung cao được khám định kỳ hàng năm và được cho chỉ định siêu âm.

- Cán bộ - CNV hai cơ quan là nhà máy điện và công an TX Sông Cầu.

2. Phương pháp nghiên cứu:

- Dựa vào phương pháp hồi cứu, xử lý các số liệu từ:

+ Hồ sơ quản lý sức khỏe cán bộ trung cao tại Phòng y vụ BV Sông Cầu.

+ Sổ lưu kết quả siêu âm tại phòng siêu âm.

- Tất cả các đối tượng được khám siêu âm tổng quát ổ bụng.

3. Thời gian:

Số liệu trong đề tài này thực hiện trong 2 năm từ 2009 – 2010.

4. Phương tiện:

- Máy siêu âm GE Logiq α200.

- Hai đầu dò: 3,5Mhz khám tổng quát; 5.0Mhz khám tiêu hóa.

III. PHÂN TÍCH KẾT QUẢ:

1. Đối tượng khám:

Trong hai năm đã thực hiện 289 lượt khám siêu âm, gồm các nhóm đối tượng sau:

	Nam	Nữ	Tỷ lệ
Công an thị xã	36	4	13,84%
Nhà máy điện	73	3	26,30%
Cán bộ trung cao	107	19	43,60%
Cán bộ hưu	34	13	16,26%

Nhận xét: tỷ lệ nữ / nam rất thấp, tỷ lệ chung 39 / 289 # 13,50%

2. Tuổi: chia 2 nhóm chính

	SL	Tỷ lệ
- Đang tuổi lao động (23 - 60)	242	83,74%
- Đã nghỉ hưu (57 – 81)	47	16,26%

Ghi chú: - trong nhóm tuổi lao động thì độ tuổi từ 30 – 50 chiếm đa số, trong đó phần lớn là các cán bộ trung cao đương chức.

3. Dấu hiệu bệnh lý:

a. Nhóm tuổi lao động:

	SL	Tỷ lệ %	Ghi chú
Gan nhiễm mỡ (từ nhẹ đến nặng)	104	42,98
Sỏi thận	117	48,35
Sỏi túi mật	3	1,24
TD viêm gan	6	2,48
Nang gan	6	2,48
Nang thận	4	1,65
Phì đại tiền liệt tuyến	11	5,09	Nam
Nhân xơ tử cung	3	11,54	Nữ
Các bệnh khác: - Tổn thương gan khu trú - Hemangioma gan - Viêm túi mật + dày thành túi mật - Viêm đại tràng - Ứ nước thận, nốt vôi ở lách, nang buồng trứng	2 2 2 2 Ít	0,83 0,83 0,83 0,83

 Nhận xét: hai nhóm bệnh lý chiếm tỷ lệ rất cao là gan nhiễm mỡ (42,98%) và sỏi thận (48,35%), sau đó là phì đại tiền liệt tuyến ở nam (5,09) và nhân xơ tử cung ở nữ (11,54%).

b. Nhóm tuổi nghỉ hưu:

	SL	Tỷ lệ %	Ghi chú
Gan nhiễm mỡ (từ nhẹ đến nặng)	9	19,15
Sỏi thận	16	34,04
Sỏi túi mật	7	14,89
TD viêm gan	1	2,13
Nang gan	2	4,26
Nang thận	5	10,63
Phì đại tiền liệt tuyến	15	31,91	Nam
Viêm đại tràng	1	2,13

Nhận xét: tỷ lệ gan nhiễm mỡ (19,15%) và sỏi thận (34,04%) cũng còn cao, các bệnh lý tăng lên theo tuổi như phì đại tiền liệt tuyến, sỏi túi mật, nang thận chiếm tỷ lệ tất cao.

IV. BÀN LUẬN:

1. Ở bảng 1 và 2 nhận thấy tỷ lệ nữ / nam rất thấp, nhất là ở các ngành đặc thù như công an hay nhà máy điện, cho nên tỷ lệ phát hiện các bệnh phụ khoa chưa mang lại nhiều ý nghĩa đồng thời cũng không thể chỉ định một số siêu âm đặc biệt như siêu âm tuyến vú nhằm tầm soát bệnh tốt hơn.

Về độ tuổi: 2 nhóm cơ bản là đang còn lao động và nghỉ hưu có sự khác biệt rõ rệt về tỷ lệ mắc các bệnh mạn tính. Ngoài ra, trong nhóm tuổi lao động thì độ tuổi từ 30 – 50 chiếm đa số, trong đó phần lớn là các cán bộ trung cao đương chức, điều này liên quan đến tỷ lệ mắc bệnh mạn tính cũng như các bệnh lý liên quan đến dinh dưỡng.

2. Phân tích qua các bảng bệnh lý thấy một số bệnh có tỷ lệ mắc rất cao, nổi cộm như:

- Sỏi thận: đa số là sỏi nhỏ và chưa gây tắc nghẽn (chỉ có 1 trường hợp ứ nước thận). Là một bệnh lý liên quan đến nhiều yếu tố nguy cơ như hóa học, bệnh lý đi kèm, đặc biệt là khẩu phần ăn đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành sỏi. Khẩu phần gồm các thức ăn chứa nhiều natri, chất béo, thịt, đường và ít chất xơ, protein thực vật, tinh bột làm tăng nguy cơ mắc sỏi thận. Theo lứa tuổi, 48,35% ở nhóm tuổi lao động và 34,04% ở nhóm nghỉ hưu, phù hợp với y văn sỏi thận hay gặp trong khoảng từ 30 - 45 tuổi và giảm dần sau tuổi 50.

- Gan nhiễm mỡ: là căn bệnh phổ biến hiện nay đến nỗi được mệnh danh là “bệnh của thời khá giả”. Ngoài nguyên nhân có thể là một hậu quả của rất nhiều bệnh, như nghiện rượu, các bệnh về chuyển hoá, do sử dụng thuốc và các rối loạn về dinh dưỡng thì ăn nhiều chất béo, đường, dùng nhiều rượu bia, lười vận động…. là các yếu tố phổ biến dẫn tới bệnh này. Có 19,15% mắc ở nhóm CB hưu và có tới 42,98% mắc ở nhóm còn lại mà trong đó đa phần là cán bộ trung cao đương chức, như vậy có mối liên quan rõ rệt từ chế độ dinh dưỡng và lối sống đến tỷ lệ mắc bệnh.

- Phì đại tiền liệt tuyến: tỷ lệ mắc là 5,09% ở nhóm tuổi lao động và 31,91% ở nhóm tuổi nghỉ hưu. Tỷ lệ mắc bệnh và mức độ trầm trọng gia tăng theo độ tuổi.

3. Những ca đặc biệt:

- Nam, 47 tuổi, là cán bộ trung cao: có ổ tổn thương gan khu trú KT # 1,5cm, lần đầu nghĩ nhiều là viêm gan do sán lán gan, giới thiệu đến Viện sốt rét và KST Quy Nhơn làm kháng huyết thanh và đã được dùng thuốc đặc trị. Siêu âm lần sau thấy tổn thương vẫn còn và lớn hơn (# 2cm), khuyên nên lên tuyến trên để xác định bằng các phương tiện chẩn đoán hình ảnh cao cấp hơn. Đến nay chưa có thông tin thêm.

- Nam, 49 tuổi, nhân viên nhà máy điện: siêu âm lần đầu thấy hình ảnh gan nhiễm mỡ độ II (gan lớn, hồi âm echo dày, giảm âm vùng sau, khó thấy cấu trúc ống mạch trong gan), khuyên nên thay đổi chế độ ăn và lối sống. Siêu âm lần sau thấy tổn thương chủ mô gan gồm vài tổn thương dạng nốt lẫn ít tổn thương xơ trên nền echo dày của thâm nhiễm mỡ, khuyên lên tuyến trên điều trị. Chưa có thông tin thêm.

V. KẾT LUẬN:

Siêu âm được đưa vào chương trình khám sức khỏe định kỳ mỗi năm một lần tại một số cơ quan và trong khám quản lý sức khỏe cán bộ trung cao, giúp phát hiện bệnh lý ở người lao động bình thường không có triệu chứng. Là một phương tiện chẩn đoán dễ thực hiện, rẻ tiền, nhanh chóng và có hiệu quả. Ngoài ra còn là bước đầu giúp tầm soát một số bệnh ung thư, giúp người bình thường không triệu chứng biết được bệnh của mình ở giai đoạn sớm và điều trị kịp thời.

KIẾN NGHỊ:

- Khám sức khỏe định kỳ kèm siêu âm cũng nên được phổ biến và mở rộng cho nhiều cơ quan ban ngành khác trên địa bàn thị xã nhằm giúp phát hiện sớm bệnh và quản lý sức khỏe được tốt hơn.

- Đối với nữ giới nên triển khai thêm siêu âm vú nhằm tầm soát ung thư vú vốn có tỷ lệ mắc khá cao và thường phát hiện khi đã muộn.